Karnıbahar Yetiştiriciliği

KARNABAHAR

4. Yetiştirilme istekleri

4.1. İklim istekleri
Karnabahar iklim istekleri bakımından kışlık sebzeler arasında yer almaktadır. Ancak karnabahar yetiştiriciliğinde sıcaklığın önemi ışık ve neme göre çok fazladır. Karnabaharın gelişimi ve taçların oluşumu üzerinde ışığın etkileri bilinmemektedir. Bu nedenle karnabahar bitkisi nötr gün bitkisi olarak kabul edilir. Karnabahar bitkisi özellikle taç oluşumu döneminde topraktaki suyun fazla olmasını ister. Hem pazar olgunluğuna gelmiş taçlar hemde çiçeklenme dönemindeki karnabahar bitkileri fazla yağış ve rüzgarlı havalardan hoşlanmazlar.

Karnabaharlarda çeşitlerin generatif faza geçmek için istedikleri düşük sıcak süreleri farklıdır. Hasat, vegetasyon dönemindeki sıcaklıklara bağlıdır. Sıcaklığın 20° C’nin üzerine çıkması taçların kalitesini bozar. Taçların oluşması için optimum sıcaklığın 15-17° C civarında olması istenir. 10-20° C arasındaki sıcaklıklarda da taç oluşabilmektedir.

Karnabaharlarda taç oluştuktan sonra sıcaklık yükselirse bitkilerde vegatatif gelişme hızlanır. Bu durumda çiçek saplarının üzerindeki brakteler hızla büyür ve tacın lopları arasından yapraklar çıkar ve Pazar değeri olamayan yapraklı taçlar oluşur.

Fide döneminde sıcaklığın yükselip azalması bitkilerde taçların kalitesinin bozulması yönünde etkili olur. Bu koşullarda yetiştirilen bitkilerin gelişmesi yavaşlar, yaprakları küçülür ve taçlar dağınık olarak gelişirler. Sonbahar ve kış dönemi dikimlerinde sıcaklığın 0°C’nin altına düşmesi ile bitkilerde büyüme ucu zarar görür ve bitkiler sadece yaprak meydana getirirler. Bunun yanında fideler birkaç yapraklı iken sıcaklık düşerse bitkilerin büyüme ucu kaybolur. Bu bitkilere kör bitki adı verilmektedir. Kör bitkilerin yaprakları karbonhidrat depolanması nedeniyle normal yapraklardan daha kalın ve sert yapılı olurlar.

Hasat dönemine gelmiş bitkiler, fidelere göre düşük sıcaklıklara karşı daha duyarlıdır. Taçlar Pazar olgunluğu dönemine geldiğinde sıcaklığın 0°C’nin altına taç yüzeyinde havlı bir yapının oluşmasına neden olur. Düşük sıcaklığın devam etmesi halinde taçlarda morlaşma meydana gelmekte ve bu taçların Pazar değeri düşmektedir.

4.2. Toprak isteği
Karnabahar bitkisi toprak istekleri bakımından seçici değildir, su tutma kapasitesi yüksek, derin kumlu-tınlı topraklarda başarılı bir şekilde yetiştirilebilir. Ağır bünyeli topraklarda özellikle kış dönemi yetiştiriciliğinde yağışlar nedeniyle oluşan suyun iyi bir şekilde drene edilmesi gereklidir. Kuraklığa hassas olduğu için hafif bünyeli topraklarda yetiştiricilik yapılmamalıdır. Aksi taktirde sıcaklığın yükselmesi halinde dağınık yapılı taçlar meydana gelir.

Karnabahar bitkilerinin gelişmesi için optimum pH değeri 5.5-6.5 arasında olmalıdır. Asidik topraklarda gelişme iyi olmaz.

Toprak yorgunluğu meydana gelmesi nedeniyle aynı toprakta üst üste karnabahar yetiştiriciliği yapılmamalıdır. Karnabahar mutlaka farklı familyanın sebzeleri ile münavebeye alınmalıdır.

5. Yetiştirilme Şekli

5.1. Toprak hazırlığı, ekim, dikim ve bakım işleri
Karnabaharların üretim şekli lahanaya çok benzer. Ülkemizde karnabahar yetiştiriciliği yaz sonu, sonbahar ve kış mevsiminde yapılmaktadır.

Karnabahar genellikle Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerimizde yetiştirilmektedir. Bu bölgelerimizde karnabahar tohumları fide yetiştirme tavalarına Haziran-Temmuz aylarında ekilmekte ve tohum ekiminden yaklaşık 30-35 gün sonra dikim büyüklüğüne gelmiş fideler lahanalarda olduğu gibi fideliklerden sökülerek açılan karıklara (masuralara) yani esas yetiştirme yerlerine dikilmektedir.

Fide yetiştirme yerlerinin hazırlanması, tohumların fide yetiştirme yerlerine ekimi, fideliklerdeki kültürel işlemler, esas yetiştirme yerlerinin hazırlanması, fidelerin esas yetiştirme yerlerine dikimi ve hasada kadar yapılan tüm düğer kültürel işlemler lahana bitkisinde olduğu gibidir.

Karnabaharlarda bitkiler arası mesafeler çeşitlerin erkenci veya geçci oluşuna göre değişir, küçük habitüslü çeşitlerde bitkiler arası mesafeler azalır, büyük habitüslülerde ise artar.

Karnabahar fideleri esas yetiştirme yerlerine dikildikten sonra çapalama, sulama, gübreleme, hastalık, zararlı ve yabancı otlarla micadele lahanalarda olduğu gibi çok dikkatli bir şekilde ve zamanınd yapılmalıdır. Aksi taktirde karnabaharlarda gelişme ve büyüme olumsuz yönde etkilenir, Pazar değeri olmayan ticari taçlar oluşur.

5.2. Gübreleme
Karnabahar yetiştiriciliğinde üretim alanlarının dikimden iki-üç ay önce çiftlik gübresi ile gübrelenmesi gerekmektedir. Toprağın besin durumu dikkate alınarak dekara 3-6 ton çiftlik gübresi verilir.

Pazara yönelik üretimde 4 ton/dekar satılabilir ürünle topraktan yaklaşık 17 kg/dekar azot(N), 5 kg/dekar fosfor (P2O5) ve 17 kg/ dekar K2O kaldırmaktadır. Bu miktarların 1/3 N, 2/3 P2O5 ve 2/3 K2O temel gübreleme olarak dikimden önce Disk-Harrow altına 1/3 N ara çapa ile kalan 1/3 N, P2O5 ve K2O ise bitkilerin yaprakları, karıkları tamamen örtmeden önce son çapada bant şeklinde verilmelidir.

6. Olgunluk, Hasat ve Depolama

Karnabaharlarda hasat taçlar pazar değerini kaybetmeden yapılmalı ve taçlar dağılmadan, renklileri bozulmadan önce hasat edilmelidir. Hasat periyodu iklim kpşullarına bağlıdır. Ilık havalarda hasat süresi bir hafta olup, soğuk koşullarda bir aya kadar uzayabilir. Karnabaharlarda hasat çeşitlerin uniform gelişmesine göre bir defada yada kademeli olarak yapılır. Karnabaharlarda hasat pazar olgunluğuna gelmiş taçların gövdeyle birleştiği yerden kesilmesi suretiyle yapılır. Hasat sırasında taçlar üzerinde hiç yaprak bırakılmadığı gibi, uzun mesafelere gönderilecek karnabaharlar taçları üzerindeki yaprakların 1/3 ü kesilir, 2/3’ü taç üzerinde bırakılır. Taçlar üzerinde hiç yaprak bırakılmaz ise bu taçların çok iyi ambalajlanmış olması gerekir. Aksi halde taşıma sırasında taçlar zarar görür.

Hasattan sonra karnabaharlar 1-3 ay arasında saklanabilirler. Karnabaharlarda hasat süresini uzatabilmek için hasadın normalden birkaç gün erken yapılması gerekmektedir. Karnabaharlarda optimal depolama sıcaklığı 0.5-1 °C’dir. Karnabahar taçları %80 nemde 6-8 hafta rahat bir şekilde muhafaza edilebilirler.